Ulus ve Millet Sözcükleri: Ulus Kelimesinin Etimolojik Yolculuğu

Eski Türkçede “ülke, kent” anlamına gelen uluş Moğolcaya ulus şeklinde geçmiş ve “halk, boy” anlamına gelmiş. Ulus kelimesi 13. yüzyılda Moğolcadan Türkçeye de geri geçmiştir.

Eski Türkiye Türkçesinde (Tarama Sözlüğüne bakılabilir) bu anlamda ulus kelimesi vardır. Fransız ihtilalinden sonra nation ve patrie kelimeleri ülkemize girince Tanzimat aydınları bu iki kelimeyi ve dolayısıyla iki yeni kavramı Osmanlıcada bulunan millet ve vatan kelimeleri ile karşıladılar.

Önceleri ‘dini topluluk’ anlamına gelen millet nation karşılığında, önceleri ‘insanın doğduğu yer’ anlamına gelen vatan da patrie karşılığında kullanılmaya başlandı. Cumhuriyetten sonra da dil devrimi ile özleştirme çalışmaları kapsamında millet yerine ulus, vatan yerine yurt sözcüklerinin kullanılması önerildi.

Şu an her iki sözcük de dilimizde kullanılmaktadır.

Kaynak: Prof. M. Şen’den derleme.